kapak resminin sol üst köşesindeki yazı:
"karadır kaşların ferman yazdırır"
halk türküsü
başlıksız (sayfa 1)
kardeşler! ve kız kardeşler! soru şu: missisipi nereye dökülür? peki ya hatırasını yaşatmanın -ama yaşatmanın- üzerimize vazife olduğu siyah prens kimdir? güzellemenin yetmediği; siyah beyaz fanzinlerin, amatör dergilerin, iyi mecmuaların kapaklarında dolaşan adam kimdir? şiiri, ağıtı, filmi güzel olan yiğit kimdir hey?
Bağışla bizi malkolm ağabey, mücadelenin hakkını veremediğimiz halde ismini acemi yazılarımıza malzeme ediyoruz diye kızma. Adından güç alıyoruz abicim. Malcolm demek bizim için "hamza" demek gibi "ali" demek gibi bir şey oldu artık. Ve ömer. “ve ömer öfkesinde biraz" anıyoruz adını. Bağışla bizi.
Allah'ın rahmeti üzerine olsun malcolm ağabey, "any means nessesary" diyen sesin her daim vicdanlarımızda çınlasın. amin.
parantez (spike lee)
Her filmini tek bir filmin parçası olarak gören yönetmenlerden biri midir bilmem lakin her filmi tek bir filmin parçası olarak görülebilecek yönetmenlerden biri de -ufak tefek sapmalar müstesna- Spike Lee’dir.
Do the Right Thing’e bayılırım. Bana, tam olarak yapmak istediği şeyle hemhal olmanın, bütün biriktirdiklerini taze gençlik enerjisi ve samimiyetle yoğurmanın numunesi gibi gelir. Malkolm X ise “esas film şimdi başlıyor” mealli manifesto. Ağır bir vazifenin altından kalkabilmek için gerekli derinlik, titizlik ve ustalık eldeki mazlemeyle birleşince filmin altındaki imza yönetmen için bir şeref belgesine dönüşüyor.
Benim için kusursuz bir film olmakla beraber Malcolm’ın şehit edilmesi sahnesini eksik bulanlar var, saygı duyarım. Doğrudur, kitaba nazaran dehşet dozu azaltılmış olabilir. Fakat ben bunun bilinçli ve doğru bir tercih olarak görüyorum. Malcolm’ın son konuşmasına hazırlanışı bilakis uzun tutulmuştur ve kürsüye çıkana kadar oluşturulan gerilim, dehşeti vurulma anından çok teslimiyet duygusuna taşır. Bu arada bize adamımızı tekrar tekrar anlamaya çalışma fırsatı verir.
Bir yönetmenin birden fazla başyapıtı varsa sayı ikide kalmamalı, en azından üçe yuvarlamalı. İkisi cepte: Do the Right Thing ve Malcolm X. Geriye bir tane alacağımız kalıyor Mr. Spike. Misal ben şöyle düşündüm: diyelim ki; idealist bir afro-amerikalı bir genç. Ama bıçkın delikanlı değil de okuyan eden cinsten, odasına, kitaplarına gömülmüş bir çocuk. Taze bir tecessüs. Harıl harıl bir bilme uğraşı. Reddedişler, sormalar, aramalar, anladım sanmalar, anlayamamalar, Malcolm X posteri altında incil okumalar, Kuran okumalar, Marx okumalar… Aynayı sıradan faşizmin karşısından kaldırıp derin, tutkulu bir ruha çevirmek… Neyse sen yaparsın bir şeyler, benimkisi de densizlik işte… Saygılarımla.
kitap (şişedeki zenci)
arka kapaktan:
1001 gece denemeleri’nin sekizinci kitabı olan “şişedeki zenci” tarih sahibi Salah Birsel’in harlem iline ilk akınıdır ki holdurhop yani sıçrayarak ve de karga ve kuzgun gibi sinerek yazılmıştır. Kitapta Amerika zencilerinin yaşantıları dile getirildiği gibi zenci önderler de bir bir şanoya çıkarılmıştır. Aralıkta, Kara Müslimler, Kara Panterler, Kara İktidar yandaşları, Barış Yolcuları, New York Caddeleri ve de Klu Klux Klan da kazanlarda mısır gibi kaynatılmıştır.
içerden:
“ey okur denememizin ağzında sana ilk karombolumüzü fırlatalım ki bu kitabın bir karamboller galerisi olduğunda hiç kuşkun kalmasın. Bilmen gerektir ki derili insanlar arasında karalardan daha zifiri, daha parlağı yoktur. Onların hamuru yürek yarası, sabır, yiğitlik, mesir macunu, ata dede görgüsü, babahindi guluklaması, sinirsiz yaprak otu, cim londos gücü ve çeşmibülbülle dökülmüştür ki çıtır pıtır beyazlar onlardan kağış kağış kaçmayı yeğ tutmuşlardır”
“Sırada bir zenci düşünür daha var: Booker Taliaferro Washington… Başlıca özelliği ninni düşkümlüğüdür. Her zenci topluluğa şöyle ninniler savurur: “sıkı çalışın. İşe yarar bir zenaat edinin. Yüksek öğrenim yerine teknik öğrenimi yeğ tutun. Para kazanın, mülk sahibi olun. Politikaya karışmaktan çekinin. Amerikan toplumu sizi ancak böyle bağrına basabilir.” Bu laflar alırsa beyazlardan alkış alır. (anzorun notu: yazıklar olsun ki; bu elemanın otobiyografisinin türkçesini en büyük cemaatin en büyük yayınevi gençlik dizisinde yayınlamıştır.)”
“Bu kitap bir de zenci şiiri güldestesidir.”
“Yalnız ondan önce satırlarımızın arasına James M. Whitfield’ın (1830-1870) bir şiirini kaydıralım ki düzyazının söyleyemediğini şiir söylemiş olsun.
Özgürlüğüyle övülmüş ülke
Ey amerika sana doğru
Sana doğru fırlatıyorum bu şarkımı
Sen ey kan, cinayet ve adaletsizlik ülkesi
Sana doğru ey doğduğum memleket
Kalkıp uçtu bunca köle satıcısı
Karaları memleketinden koparmaya gitti
Ve onları ezelemek, titretmek için burda
Zincirlerle bağladılar
Kanla ıslanmış toprağımıza
Ve bellerini çökerttiler
Zorba bir sulta altında”
“Ey okur, izin verirsen buraya bu kez de Frances Ellen Harper adındaki bir Amerikan şairinin (1825-1911) bir şiirini konduralım ki bundan sonraki sayfalarda şanlı ölüm köprüsünden geçecekler (vurgu benim) için şimdiden bir ağıt kaldırmış olalım.
bana bir mezar kazın nerde olursa olsun
ister düz ovada ister dağ tepesinde
bir mezar kazın alçakgönüllü ve gözterişsiz
ama üstünde tutsakların yaşadığı bir yer olmasın
kemiklerim sızlar mezarımın çevresinde eğer
işitirsem korkuya kapılmış tutsakların adımlarını
ve yaparsa eğer mezarımı bir zulüm yeri
onların mezarıma vuran gölgesi”
“Bunula büyük bir önderin ölümü, bir vızvızın ölümüyle bir olur mu, olmaz mı, onu da göstereceğiz.”
benden:
En şahane Salâh Birsel kitabıdır. Kısım kısım olmadığı gibi derli topludur. Üslubu mevzuya cuk oturmuştur. Hele ki pirimiz Malcolm X’in muhtasar biyografisi hüviyetindeki sayfalar öpülesidir.
iktibas (ossie davis)
http://www.hartford-hwp.com/archives/45a/071.html
arka kapak niyetine:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder